عملکرد صحیح و دوام ماشین آلات صنعتی نیازمند توجه و نگهداری مناسب از آنها است؛ یکی از اقدامات ساده اما کارآمد در نگهداری از ماشین آلات، روغن کاری و روانکاری صحیح و مناسب آنها است. استفاده از روانکارها برای ماشین آلات و تجهیزات مختلف در انواع صنایع، معادن، ساخت و ساز، کشاورزی، خودروها و … تاثیرگذار است. به‌گارگیری روانکار مناسب، سبب کاهش اصطکاک و در نتیجه بهبود انتقال نیرو در تجهیزات مکانیکی و جلوگیری از زنگ زدگی و رسوب می‌شود.
بایستی بدانید که روانکارهای صنعتی خود انواع مختلف با کیفیت، غلظت و میزان روان کنندگی متفاوت دارند که شناخت و به‌کارگیری نوع مناسب روان کننده، اهمیت زیادی دارد. در این مقاله به طور کامل به تشریح مزایای استفاده از روانکارهای صنعتی و انواع مدل‌های آن، می‌پردازیم.
روانکار lubricants چیست؟
Lubricants یا همان روان کننده‌ها، موادی هستند که برای کاهش ساییدگی و اصطکاک قطعات و تجهیزاتی که در تماس با هم هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. روانکارها از مواد اولیه‌ی با پایه نفتی یا پلی اولفینی و پلی استرها به انضمام مقداری مواد معدنی، تحت شرایط خاصی تولید می‌شود. فرمولاسیون یک روانکار صنعتی خوب بایستی به‌گونه‌ای باشد که قدرت چسبندگی بالایی و غلظت مناسبی داشته باشد و نقطه جوش بالا و نقطه انجماد پایینی نیز داشته باشد تا بتواند به درستی از تجهیزات و قطعات مکانیکی، در شرایط مختلف، مراقبت کند.
روان کننده‌های صنعتی برای محافظت مناسب از تجهیزات مکانیکی و جلوگیری از اصطکاک شدید، آسیب کمتر، جلوگیری از اکسیداسیون و خوردگی و حتی درزگیری از بخش‌های انتقال گازی، کاملا کارامد هستند.
انواع روانکارهای صنعتی
روان کننده‌های صنعتی خود انواع مختلف با غلظت، کیفیت و میزان روان کنندگی متفاوت دارند. روانکار صنعتی را به طور کلی می‌توان بر اساس ویژگی‌ها و کاربردها، به دو دسته اصلی گریس و روغنی تقسیم بندی کرد. در ادامه به بررسی هر یک و ویژگی‌هایشان می‌پردازیم:
گریس
گریس ها مواد جامد یا نیمه جامدی هستند که از ترکیب یک عامل سفت کننده در یک مایع یا روغن روان کننده حاصل می شوند؛ گریس‌ها همچنین شامل مواد افزودنی دیگری که خواص ویژه ای به گریس‌ها می بخشند، نیز هستند. به طور کلی فرق اصلی گریس ها با روغن‌ها، وجود همین مواد سفت کننده است. البته همانطور که گفتیم افزودنی های متعددی به روغن ها اضافه می‌شود که تغییر درصد هر کدامشان، سبب تفاوت در ساختار و ویژگی‌های روانکار مورد نظر خواهد شد.
گریس‌ها غلظت و گرانروی یا ویسکوزیته‌ی بسیار بالایی دارند و برای کنترل نشت و آب‌بندی، فوق‌العاده هستند. استفاده از گریس آسان است و برای تمامی قطعات ماشین آلات و تجهیزاتی که دسترسی به آنها مشکل است، مناسب هستند. علاوه بر این، گریس‌ها برای کاهش نویز و روغن کاری ماشین‌های فرسوده توصیه می‌شوند.
روغن
روان کننده‌های روغنی در انواع و مدل‌های مختلف تولید می‌شوند و کاربرد گسترده‌ای دارند. روغن علاوه بر خاصیت روان کنندگی مناسب، برای انتقال حرارت نیز کاملا مناسب است. بنابراین برای تجهیزاتی که علاوه بر روانکاری، به خنک سازی ماشین آلات دارند، مناسب است. روغن‌های سینتیک که حاصل فرآیند پتروشیمی هستند، عموما شاخص گرانروی و مقاومت اکسیداسیون بالاتری نسبت به روغن‌های پایه نفتی دارند.
روغن پایه‌ای که از پالایش نفت خام حاصل می‌شود، برای استفاده به‌عنوان روانکار صنعتی، چندان مناسب نیست و با اضافه کردن مواردی چون بهبود دهنده‌ه‌های شاخص گرانروی، مواد ضد خوردگی و زنگ‌زدگی، مواد ضد کف و … این روغن‌ها را برای استفاده به عنوان روغن روان کننده صنعتی، مهیا می‌کنند.
روانکارهای صنعتی جامد
این نوع از روانکارها برای استفاده در شرایط خاص نظیر بار زیاد، حرارت بالا و مکان‌هایی مثل راکتورهای هسته‌ای که در معرض اشعه‌های رادیواکتیو هستند، کاربرد دارند. پایدار بودن در حالت خلا، فراریت کم، مقاومت در درجه حرارت‌های بالا و همچنین در برابر انرژی‌های ناشی از تابش مواد رادیواکتیو از مهم‌ترین ویژگی‌های مورد نیاز است که روانکارهای جامد، این خصوصیات را دارا هستند.
مزایای روانکارهای صنعتی
نقش اساسی این مواد، کاهش میزان سایش و اصطکاک از سطوح قطعات مکانیکی و افزایش دوام و عملکرد صحیح آنها است. از طرفی اصطکاک سبب تولید گرما نیز می‌شود و کاهش اصطکاک سبب انتقال گرما از سطح موتورها و خنک سازی آنها نیز خواهد شد. اما مزایای روان کننده های صنعتی، صرفا به روان کنندگی و کاهش سایش، محدود نمی‌شود و روغن و گریس کاری تجهیزات، فواید متعددی دارد که در این بخش به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
• جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی سطوح قطعات و بخش‌های فلزات
• انتقال حرارت و جلوگیری از داغ شدن ماشیت
• انتقال انرژی هیدرولیکی
• معلق نگه داشتن برازه‌ها و گرد و خاک و جلوگیری از تجمیع و رسوب آنها بر روی قطعات سیستم
• آب‌بندی سیستم
• خفیف نمودن فشارهای ناگهانی
