روش تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح
استاندارد پارچه‌های تار و پودی- روش تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح، برای اولین بار در سال ۱۳۵۳ از سوی سازمان ملی استاندارد ایران تدوین و منتشر شد و بر اساس پیشنهاد‌های رسیده و تائید کمیسیون‌های مربوطه در سال ۱۳۸۰ مورد تجدید نظر قرار گرفت. اولین تجدید نظر این استاندارد به استناد بند ۱ ماده ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به‌عنوان استاندارد ملی ایران در زمینه روش تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح شناخته می‌شود و مورد استفاده برترین آزمایشگاه‌ها و تولیدکنندگان پارچه‌های تار و پودی قرار می‌گیرد. در این آزمون استاندارد برای تعیین مقادیر مورد نظر در آزمونه‌ها تحت شرایط محیطی مختلف و همین‌طور اندازه‌های متفاوت، از یکی از روش‌های پنج‌گانه استفاده می‌شود و انتخاب مناسب‌ترین روش اهمیت دارد.
اهداف و دامنه کاربردی استاندارد روش تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح
هدف از تدوین این استاندارد تعیین روش‌هایی برای اندازه‌گیری جرم در واحد طول و واحد سطح پارچه‌های تار و پودی است که در شرایط استاندارد آماده‌سازی شده باشند.
این آزمون برای تعیین جرم طاقه‌های کامل پارچه و همین‌طور نمونه‌های که به‌صورت قواره درآمده‌اند کاربرد دارد و به همین دلیل بسته‌بندی محصولات با عرض کامل یا از وسط تا شده هم در تعیین دامنه کاربردی این استاندارد مؤثر است و آزمونه‌ها باید با چنین شرایطی بسته‌بندی شده باشند.
وسایل مورد نیاز برای آزمون استاندارد روش تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح
- خط‌کش فلزی کالیبره شده: به طول ۳ متر یا حداقل دو متر به‌صورت مدرج شده با سانتی‌متر برای روش‌های ۱، ۲، ۳ و ۴
- وسیله‌ای که با آن بتوان آزمونه‌هایی با عرض کامل را به شکلی برش دارد که با حاشیه پارچه زاویه قائمه ایجاد کند.
- ترازو: برای اندازه‌گیری جرم طاقه‌ها با قواره‌ها به دقت ۰/۲ درصد جرم تعیین شده. ترازو برای روش ۵ به دلیل اندازه کوچک‌تر آزمونه‌های باید با دقت بالا و ۰/۰۰۱ گرم انتخاب شود.
- میز با سطح صاف و عرض بیشتر از عرض پارچه مورد آزمون و طول حداقل ۴ متر.
- وسیله گرد بُر برای بریدن آزمونه با سطح ۱۰۰ سانتی‌متر مربع یا وسیله‌ای با دقت بالا برای برش آزمونه در ابعاد ۱۰ در ۱۰ سانتی‌متر.
خلاصه آزمون استاندارد روش تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح
۱- تشریح شرایط کلی این آزمون:
شرایط محیطی مناسب این استاندارد باید مطابق با استاندارد ملی ایران شماره ۹۴۸ باشد. این محیط رطوبت نسبی ۶۵ درصد و دمای حدود ۲۰ درجه سلسیوس را تأمین می‌کند و در مناطق گرمسیر طبق توافق طرفین می‌تواند تا ۲۷ درجه سلسیوس هم باشد.
حد مجاز رطوبت در شرایط محیط اولیه هم حداقل ۱۰ درصد و دما هم حداکثر ۵۰ درجه سلسیوس است.
در مورد حاشیه‌های پارچه هم وقتی‌که جرم در واحد طول حاشیه اختلاف فاحشی را با جرم در واحد طول پارچه نشان دهد، بریدن حاشیه‌های پارچه قبل از آزمون ضروری است.
۲- اصول روش‌های ۱ و ۳ تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح
طبق اصول روش‌های ۱ و ۳ این استاندارد، وقتی‌که قواره یا طاقه در شرایط محیط استاندارد قرار می‌گیرد، طول و جرم پارچه اندازه‌گیری می‌شود و جرم در واحد طول محاسبه می‌گردد یا طول و عرض و جرم پارچه اندازه‌گیری شده و جرم در واحد سطح محاسبه می‌شود.
۳- اصول روش‌های ۲ و ۴ تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح
در روش‌های ۲ و ۴ این استاندارد، وقتی نتوان طاقه کامل را برای آزمون تحت شرایط محیطی استاندارد قرار دارد، طول (و عرض) و جرم طاقه بعد از قرار دادن در شرایط محیطی موجود تعیین شده و جرم در واحد طول (و سطح) محاسبه می‌شود و با استفاده از ضریب تصحیح نتایج در شرایط استاندارد به دست می‌آید.
در این روش‌ها ضریب تصحیح از طریق مقایسه طول و عرض و جرم و یک قسمت معین بریده شده از طاقه در شرایط محیط موجود و بعدازآن در شرایط محیط استاندارد تعیین می‌شود.
۴- اصول روش ۵ تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح
روش ۵ تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح وقتی انتخاب می‌شود که نمونه مورد آزمون کوچک است. در این روش هم نمونه‌های تعیین شده در شرایط محیط استاندارد قرار می‌گیرند تا به حالت تعادل با محیط برسند. بعد آزمونه‌های با ابعاد مشخص از آن‌ها تهیه شده، توزین می‌گردد و جرم در واحد سطح محاسبه می‌گردد.
گزارش آزمون استاندارد روش تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح
هر گزارش آزمون استاندارد روش تعیین جرم در واحد طول و واحد سطح باید دارای اطلاعات زیر باشد:
۱- شماره استاندارد ملی ایران
۲- در صورت استفاده از بیش از یک نمونه نتایج آزمون برای هر کدام از آزمونه‌های به‌صورت جداگانه بیان می‌شود.
۳- تاریخ انجام آزمون
۴- میانگین جرم در واحد طول (برحسب گرم در متر) و یا جرم در واحد سطح (برحسب گرم در مترمربع)
۵- روش مورد استفاده
۶- بیان این مطب که نتایج آزمون شامل حاشیه پارچه است یا خیر
۷- جزئیات هرگونه انحراف از روش آزمون