آزمایشگاه‌های دارای تایید صلاحیت که تحت عنوان کالیبراسیون تایید صلاحیت شده شناخته می‌شوند، آزمایشگاه‌هایی هستند که توانایی خود را در انجام کالیبراسیون‌های مختلف با استفاده از دستگاه‌ها و روش‌های معتبر و قابل اعتماد اثبات کرده‌اند. استاندارد بین‌المللی برای صلاحیت آزمایشگاه‌های کالیبراسیون استاندارد ISO/IEC 17025 است. این استاندارد شرایط و الزاماتی را برای صلاحیت آزمایشگاه‌ها در زمینه کالیبراسیون تعیین می‌کند.
برای اینکه یک آزمایشگاه تایید صلاحیت شده بر اساس استاندارد باشد، باید الزامات استاندارد ISO/IEC 17025 را رعایت کند. این الزامات شامل مواردی مانند نظام مدیریت کیفیت، تجهیزات و دستگاه‌های استفاده شده، روش‌های آزمون و کالیبراسیون، کارکنان مجرب و سایر موارد هستند. آزمایشگاه‌های کالیبراسیون می‌توانند توسط مراجع تایید صلاحیت محلی مانند مرکز ملی تایید صلاحیت ایران یا سازمان‌های بین‌المللی معتبر ارزیابی شده و در صورت پاسخ دادن به الزامات استاندارد، گواهینامه صلاحیت دریافت کنند.
در واقع، گواهینامه صلاحیت یک آزمایشگاه کالیبراسیون تایید می‌کند که آزمایشگاه توانایی ارائه خدمات کالیبراسیون با دقت و قابل اعتماد را دارد و می‌تواند نتایج صحیحی را ارائه کند. این گواهینامه نشان می‌دهد که آزمایشگاه به صورت دوره‌ای مورد ارزیابی و بازرسی قرار می‌گیرد تا صلاحیت خود را حفظ کرده و استانداردهای مربوطه را رعایت کند.
استاندارد 17025 چیست و چه کاربردی دارد؟
مرکز ملی تایید صلاحیت ایران (NACI) واحدی است که مسئول ارزیابی و تایید صلاحیت آزمایشگاه‌ها، نهادهای بازرسی، نهادهای گواهی‌دهنده و نهادهای برگزارکننده آزمون مهارت در ایران است. این مرکز به منظور اطمینان از صلاحیت و کیفیت آزمایشگاه‌ها و سایر نهادهای مرتبط، بر اساس استاندارد ملی ایران-ایزو-آی‌ای‌سی 17025 عمل می‌کند.
استاندارد ایران-ایزو-آی‌ای‌سی 17025، یک استاندارد بین‌المللی است که الزامات کلی صلاحیت آزمایشگاه‌های آزمون و کالیبراسیون را تعیین می‌کند. این استاندارد شامل الزاماتی برای زیرساخت‌ها، تجهیزات، روش‌های آزمون و کالیبراسیون، کارکنان و سایر عوامل مربوط به صلاحیت آزمایشگاه‌ها است.
مرکز ملی تایید صلاحیت ایران تحت نظارت مستقیم سازمان ملی استاندارد ایران و همچنین عضو سازمان بین‌المللی هماهنگی تایید صلاحیت (ILAC) است. گواهینامه‌هایی که توسط این مرکز صادر می‌شوند، در تجارت بین‌المللی قابل قبول بوده و باعث اعتماد و اعتبار بیشتر آزمایشگاه‌ها و سایر نهادهای مرتبط در ایران می‌شوند. این مرکز به عنوان یک نهاد مستقل و معتبر در ارزیابی و تایید صلاحیت نقش مهمی در حفظ استانداردهای کیفیت و عملکرد اصولی آزمایشگاه‌ها و نهادهای مرتبط در ایران دارد.
چه آزمایشگاه‌هایی دارای تایید صلاحیت هستند؟
آزمایشگاه‌هایی که دارای گواهینامه استاندارد ایران-ایزو-آی‌ای‌سی 17025 هستند، صلاحیت خود را در انجام آزمون و کالیبراسیون با استفاده از دستگاه‌ها و روش‌های معتبر و قابل اطمینان اثبات کرده‌اند. این آزمایشگاه‌ها برای این منظور باید الزامات استاندارد مذکور را که شامل مواردی مانند نظام مدیریت کیفیت، تجهیزات و دستگاه‌های استفاده شده، روش‌های آزمون و کالیبراسیون، کارکنان مجرب و سایر موارد است، برآورده کنند.
گواهینامه استاندارد 17025 نشان‌دهنده این است که آزمایشگاه مربوطه، توانایی ارائه نتایج دقیق، قابل اعتماد و قابل قبول در آزمون و کالیبراسیون را دارا است. این گواهینامه نشان می‌دهد که آزمایشگاه به صورت دوره‌ای مورد ارزیابی و بازرسی قرار می‌گیرد تا صلاحیت خود را حفظ کرده و استانداردهای مربوطه را رعایت کند. در نتیجه، نتایج آزمون و کالیبراسیون این آزمایشگاه‌ها قابل قبول و قابل اعتماد بوده و در تجارت بین‌المللی قابل پذیرش هستند و چنین آزمایشگاهی نیز به عنوان آزمایشگاه دارای تایید صلاحیت تلقی می‌شود.
شرکت‌های ارائه دهنده تجهیزات آزمایشگاهی دارای تایید صلاحیت
شرکت‌های کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی و اندازه‌گیری، به عنوان ارائه‌دهندگان خدمات کالیبراسیون، مسئول اجرای فرآیند کالیبره کردن و تنظیم دقت و صحت تجهیزات اندازه‌گیری و ابزارهای مورد استفاده در آزمایشگاه‌ها هستند. این شرکت‌ها از دستگاه‌ها و روش‌های معتبر و قابل اطمینان استفاده می‌کنند تا تجهیزات را با استانداردهای معتبر مقایسه و تنظیم نمایند.
کالیبراسیون فرآیندی است که با استفاده از مقادیر استاندارد، دقت و صحت تجهیزات اندازه‌گیری و ابزار دقیق را تنظیم و تعیین می‌کند.
این فرآیند به منظور اطمینان از دقت و صحت نتایج اندازه‌گیری، کاهش خطاها، افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌ها در فرآیندهای صنعتی و آزمایشگاهی انجام می‌شود. با انجام کالیبراسیون منظم و صحیح، تجهیزات مورد نظر قادر به ارائه نتایج دقیق و قابل اعتماد خواهند بود و به طور کلی، کیفیت فعالیت‌ها و فرآیندهای مرتبط با تجهیزات بهبود خواهند یافت.
بنابراین، شرکت‌های کالیبراسیون با ارائه خدمات کالیبراسیون، نقش مهمی در حفظ کیفیت و دقت تجهیزات آزمایشگاهی و اندازه‌گیری در صنعت و آزمایشگاه‌ها ایفا می‌کنند. تجهیزات مورد نظر نیز از لحاظ کمی و کیفی دارای استانداردهای جهانی بوده و کمترین میزان خطا را شامل می‌شوند. گواهینامه تایید صلاحیت و استاندارد ISO/IEC 17025 نیز به همین موضوع تاکید دارد و به آزاماشگاه‌هایی داده می‌شود که تمام اصول و مقررات موجود در این استاندار را رعایت کرده و بر اساس پروتکل‌های آن فعالیت می‌کنند. در نتیجه، تمام اطلاعات، آمار، داده‌ها و نتایج به دست آمده از چنین آزمایشگاه‌هایی مورد تایید بوده و صحت علمی دارند.
