آزمایشگاه‌های آب به عنوان ستون فقرات نظام پایش کیفیت آب، مراکز حیاتی هستند که مسئولیت ارزیابی دقیق و مستمر کیفیت آب را در ابعاد فیزیکی، شیمیایی و میکروبی بر عهده دارند. این آزمایشگاه‌ها به طور میانگین ماهانه صدها نمونه را مورد بررسی قرار می‌دهند تا از سلامت و ایمنی آب برای مصارف گوناگون اطمینان حاصل شود.1 وظایف اصلی این مراکز گسترده و شامل چندین بخش کلیدی است. نخست، آنها مسئول دریافت نمونه‌های آب، اعم از روتین و اضطراری، از مراکز بهداشت، شبکه‌های بهداشت و درمان، و همچنین بخش‌های خصوصی هستند.
استانداردهای آلودگی آب با اهداف چندگانه و حیاتی تدوین می‌شوند. این استانداردها در درجه اول برای محافظت از سلامت انسان وضع شده‌اند و مقادیر حداکثر مجاز برای مواد شیمیایی، عناصر معدنی و میکروب‌ها در آب را تعیین می‌کنند. در بعد محیط زیستی، استانداردهای آلودگی آب به منظور کاهش تأثیرات مخرب آلودگی بر اکوسیستم‌ها و جانوران آبزی تعیین می‌شوند. این شامل محدودیت‌هایی برای مقادیر آلاینده‌ها و اثرات آنها بر زیستگاه‌های آبی است. علاوه بر این، این استانداردها از بخش کشاورزی و تولید غذا حمایت می‌کنند، چرا که کیفیت آب در مناطق کشاورزی برای جلوگیری از آلودگی محصولات و خاک، از اهمیت بالایی برخوردار است. حفظ تنوع زیستی در مناطق آبی و حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی جانوران آبزی و گیاهان نیز از دیگر اهداف کلیدی استانداردهای کیفیت آب به شمار می‌رود.
پارامترهای رایج آزمایشات فیزیکوشیمیایی و میکروبی آب و اهمیت آنها
پارامتر | نوع آزمایش | اهمیت/کاربرد |
pH | فیزیکوشیمیایی | نشان‌دهنده اسیدیته/بازیته، مهم برای واکنش‌های شیمیایی و حیات آبزیان 9 |
هدایت الکتریکی (EC) | فیزیکوشیمیایی | نشان‌دهنده میزان نمک‌های محلول در آب 2 |
جامدات محلول کل (TDS) | فیزیکوشیمیایی | مجموع مواد جامد محلول، نشان‌دهنده کیفیت کلی آب 1 |
کدورت | فیزیکوشیمیایی | نشان‌دهنده شفافیت آب و وجود ذرات معلق 1 |
سختی کل | فیزیکوشیمیایی | نشان‌دهنده میزان کلسیم و منیزیم، تأثیر بر مصرف صنعتی و طعم 12 |
کلراید | فیزیکوشیمیایی | نشان‌دهنده شوری، تأثیر بر طعم و خوردگی 12 |
سولفات | فیزیکوشیمیایی | تأثیر بر طعم و خواص گوارشی 12 |
نیترات | فیزیکوشیمیایی | نشان‌دهنده آلودگی کشاورزی/فاضلاب، خطر متهموگلوبینمی در نوزادان 4 |
نیتریت | فیزیکوشیمیایی | نشان‌دهنده آلودگی اخیر، خطر متهموگلوبینمی 4 |
آمونیاک | فیزیکوشیمیایی | نشان‌دهنده آلودگی آلی و فاضلاب 12 |
سدیم | فیزیکوشیمیایی | تأثیر بر طعم و مناسب بودن برای افراد با رژیم غذایی خاص 12 |
کلسیم | فیزیکوشیمیایی | جزء اصلی سختی آب، مهم برای سلامتی استخوان 12 |
منیزیم | فیزیکوشیمیایی | جزء اصلی سختی آب، مهم برای سلامتی 12 |
فلوراید | فیزیکوشیمیایی | مهم برای سلامت دندان‌ها، مقادیر زیاد مضر 12 |
BOD (اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی) | فیزیکوشیمیایی | میزان آلاینده‌های آلی قابل تجزیه بیولوژیکی 9 |
COD (اکسیژن مورد نیاز شیمیایی) | فیزیکوشیمیایی | میزان کل آلاینده‌های آلی (قابل تجزیه و غیرقابل تجزیه) 9 |
TOC (کربن آلی کل) | فیزیکوشیمیایی | اندازه‌گیری مستقیم مواد آلی 9 |
آرسنیک | فیزیکوشیمیایی (فلز سنگین) | سمی، مرتبط با سرطان و مشکلات عصبی 4 |
سرب | فیزیکوشیمیایی (فلز سنگین) | سمی، مضر برای رشد مغزی کودکان و بارداری 13 |
جیوه | فیزیکوشیمیایی (فلز سنگین) | سمی، اثرات عصبی و کلیوی 4 |
کادمیوم | فیزیکوشیمیایی (فلز سنگین) | سمی، مرتبط با بیماری‌های کلیوی 4 |
کروم | فیزیکوشیمیایی (فلز سنگین) | سمی، مرتبط با مشکلات پوستی و سرطان 13 |
آهن | فیزیکوشیمیایی (فلز سنگین) | تأثیر بر طعم، بو و رنگ آب 13 |
منگنز | فیزیکوشیمیایی (فلز سنگین) | تأثیر بر طعم و مشکلات عصبی در مقادیر بالا 4 |
روی | فیزیکوشیمیایی (فلز سنگین) | ضروری در مقادیر کم، سمی در مقادیر زیاد 13 |
کلیفرم کل | میکروبی | نشانگر آلودگی میکروبی کلی، شامل باکتری‌های روده‌ای 1 |
کلیفرم گرماپای | میکروبی | نشانگر آلودگی مدفوعی، احتمال وجود پاتوژن‌ها 1 |
اشرشیاکلی (E. coli) | میکروبی | نشانگر قطعی آلودگی مدفوعی و خطر بیماری‌زا 11 |
شمارش کلی میکروارگانیسم‌ها | میکروبی | ارزیابی کلی بار میکروبی آب 1 |
جستجو استاندارد:
| نام استاندارد | استاندارد ملی ایران | دانلود |
|---|---|---|
ویژگی های ظاهری و طعم و بو | INSO 6694 : 1399 Clause 9-1 A1 : 1400 A2 : 1402 | دانلود |
وضعیت ظاهری | ISIRI 1053 : 1388 Clause 5-1-1 A1 : 1391 | دانلود |
طعم و بو | ISIRI 1053 : 1388 Clause 5-1-1 A1 : 1391 | دانلود |
اندازه گیری فلزات سنگین به روش جذب اتمی (بخار هیدریدی) | Standard Method 3114B | دانلود |
اندازه گیری فلزات سنگین به روش جذب اتمی (بخار سرد) | Standard Method 3112B ISIRI 17610: 1392 | دانلود |
اندازه گیری فلزات سنگین به روش جذب اتمی (نیتروز اکساید- استیلن) | Standard Method 3111D | دانلود |
فلزات سنگین به روش جذب اتمی | Standard Method 3111B :2021 ISIRI 11894: 1388 | دانلود |
یون سولفات | HACH Method 8051:2005 | دانلود |
یون کلرید (روش تیتراسیون نقره نیترات) | INSO 2350 : 1392 | دانلود |
سختی آب | ISIRI 8652 : 1384 | دانلود |
نیتروژن آمونیاکی | HACH Method 8155:2005 | دانلود |
سولفید | HACH Method 8131:2005 | دانلود |