شعب

آشنایی کامل با گیربکس های اتومات

گیربکس اتوماتیک که به آن گیربکس دارای سیستم انتقال قدرت اتوماتیک نیز گفته می شود، شامل یک گیربکس چند سرعته است. از این نوع سیستم های انتقال قدرت در وسایل نقلیه ای که دارای موتور هستند، استفاده می شود. در این سیستم ها، راننده برای تعویض دنده نیازی به دخالت دست ندارد. مرسوم ترین نوع از گیربکس های امروزی را گیربکس هیدرولیک اتوماتیک تشکیل می دهند که در آن ها به جای کلاچ، از کوپلینگ سیال استفاده میشود.

سیالات انتقال قدرت اتوماتیک

Automatic transmission fluid:ATF

سالهاست که دنده های اتوماتیک مورد استفاده قرار میگیرند و روز به روز درحال پیشرفت و بهبود هستند. بیشتر دنده های اتوماتیک مدرن توسط یک سیستم پردازنده مرکزی کنترل می شوند. در سیستم های انتقال قدرت اتوماتیک، راحتی بیشتری برای رانندگان به وجود می آید اما در کنار آن، معایبی نیز دارند که به آن ها می پردازیم.

وظایف دنده‌ی اتوماتیک

گیربکس اتومات به طور کلی و به زبان ساده، تنظیم کننده میزان نیرویی است که باید به چرخ ها برسد. اما این قطعات دارای وظایف متعددی هستند که در این جا به آن ها اشاره می کنیم.

انتقال نیروی به وجود آمده به دیفرانسیل
تغییر گشتاور و سرعت
اجازه به موتور جهت بالا بردن راندمان

اجزای تشکیل دهنده دنده اتوماتیک

در این بخش می خواییم به اجزای اصلی تشکیل دهنده دنده اتوماتیک بپردازیم. این قطعه دارای اجزای مختلفی است که هر کدام دارای وظایف و عملکرد خاص خود هستند. مهم ترین اجزا دنده اتومات شامل موارد زیر می باشد:

۱–دنده خورشیدی

۲–دنده رینگی

۳–دنده سیاره ای

۴–نگهدارنده دنده

نکته حائز اهمیت در مورد دنده های اتومات این است که سیالات آن ها باید به نحوی فرموله شوند تا هم در دمای بالا و هم در دمای پایین عملکرد مناسبی داشته باشند.

مواد تشکیل دهنده پکیج دنده اتومات

پکیج دنده اتومات دارای مواد تشکیل دهنده ای است که برای عملکرد بهتر آن نیاز می باشند. این مواد شامل ترکیبات زیر هستند:

ترکیبات شوینده و معلق کننده
ترکیبات ضد خوردگی
بهبود دهنده شاخص گرانروی
عامل تورم آب بندها
پایین آورنده نقطه ریزش
مواد ضد کف(A.F)
مواد ضد سایش و فشار پذیر
آنتی اکسیدانت

برای سیالات اتوماتیک سیستم رسمی دسته بندی APIوجود ندارد و الزامات عملکردی برای این سیالات توسط سازندگان OEMتعیین میشود مثل: Dexron شرکت جنرال موتور Mercon شرکت فورد.

فرق بین روغن دنده اتومات و دنده دستی چیست و آیا میشه به جای همدیگه استفاده کرد؟

در حالت کلی ویسکوزیته دنده دستی بالاتر از دنده اتومات است؛ به همین دلیل در مواقع ضروری می توان از روغن اتومات در دنده دستی استفاده کرد. ولی بلعکس امکان پذیر نیست؛ چون روغن دستی با ویسکوزیته بالاتر نمی‌تواند به خوبی بین قطعات گیربکس گردش کند و باعث خرابی گیربکس می شود. این امر به عنوان مهم ترین تفاوت دنده اتومات و دستی به حساب می آید.

از روغن دنده ATFمی توان برای سیستم هیدرولیک فرمان استفاده کرد. برای تشخیص روغن دنده از روغن موتور اکثرا رنگ روغن اتومات قرمز و بعضا زرد هست.

برای اطلاعات بیشتر مقاله آنالیز روغن موتور را بخوانید

انواع دنده های اتوماتیک

تنوع گیربکس های اتوماتیک زیاد است و سه مدل هیدرولیکی، دوکلاچه (DCT) و ضریب پیوسته (CVT) مرسوم ترین مدل ها در ایران هستند.

کدام یک از گیربکس های دستی و اتوماتیک بهتر است و کارایی بهتری دارد؟

با توجه به این که اکثر رانندگان به کار کردن با گیربکس دنده ای و جعبه دنده دستی راحت تر هستند و به آن عادت دارند، معمولا رانندگی با این نوع خودرو ها را نیز لذت بخش تر می دانند. عامل موثر در کارایی بهتر خودرو های با گیربکس دستی، مصرف سوخت پایین تر آن ها می باشد. البته مشکلات عوض کردن مداوم پدال کلاچ در مسیر های پر ترافیک را نباید فراموش کرد. ولی در جاده‌ های با ترافیک مناسب یا جاده‌ های کوهستانی پر پیچ ‌و خم، لذتی که تعویض دنده‌ های دستی و بازی کردن با دور موتور به راننده می‌دهد، ساعت‌ های خسته کننده در ترافیک شهری را قابل تحمل می‌ کند.

آیا می دانید علل مصرف سوخت کمتر در دنده های دستی نسبت به اتومات چیست؟

در خودرو هایی که دارای گیربکس دستی هستند، به منظور توقف خودرو، باید پدال کلاچ فشار داده شود که همین امر تفاوت اصلی آن ها با خودور های اتوماتیک است. در خودرو هایی که دارای جعبه دنده اتوماتیک هستند، دنده خودور در هنگام توقف خلاص نخواهد شد. اگرچه این عمل با حذف استفاده‌ ی زیاد از کلاچ در ترافیک رانندگی را آسان‌ تر می‌ کند، ولی در عین حال مصرف سوخت در سرعت‌ های پایین را بالا می ‌برد.