استاندارد اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو و پودرهای بیرنگ کننده مو- ویژگی‌ها و روش‌های آزمون در سال ۱۳۸۱ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تهیه و تنظیم شده و هم‌اینک به استناد بند یک ماده ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به‌عنوان استاندارد ملی ایران در این زمینه منتشر می‌شود.
این استاندارد اصلی‌ترین مرجع برای آگاهی از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و روش‌های آزمون اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو به‌عنوان یک عامل شیمیایی بی‌رنگ‌کننده مو با حساسیت بالا است و توسط بخش‌های آزمایشگاه شیمیایی و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان رنگ‌های مو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هدف و دامنه کاربرد استاندارد آزمون اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو و پودرهای بیرنگ کننده مو
هدف از تدوین این استاندارد بیان ویژگی‌ها، روش‌های آزمون، نمونه‌برداری ( طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۷۷۰ سال ۱۳۸۱)، بسته‌بندی و نشانه‌گذاری اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو و مواد بیرنگ کننده به شکل مایع، لوسیون و کرم است. این استاندارد در مورد اکسیدان جامد کاربرد ندارد. مهم‌ترین اکسیدان شناخته شده برای موی انسان هیدروژن پراکسید است. اکسیدان فرآورده‌ای است که به‌عنوان فعال‌کننده همراه با فرآورده بیرنگ کننده مو و رنگ مو کاربرد دارد.
آشنایی با درجه‌بندی اکسیدان در استاندارد اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو و پودرهای بیرنگ کننده مو
اکسیدان می‌تواند به شکل مایع، لوسیون و کرم باشد و با توجه به میزان هیدروژن پراکسید با درصدهای متفاوت تولید گردد.
- اکسیدان شماره یک: اکسیدان شماره یک (۶ درصد وزنی یا ۲۰ حجم هیدروژن پراکسید) برای بیرنگ کردن موهای ظریف دست و صورت و موهای رنگ شده و آسیب‌پذیر در منزل استفاده می‌شود.
- اکسیدان شماره دو: این درجه اکسیدان (۹ درصد وزنی یا ۳۰ حجم هیدروژن پراکسید) بهتر است در آرایشگاه‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
- اکسیدان شماره سه: کرم اکسیدان شماره سه (۱۲ درصد وزنی یا ۴۰ حجم هیدروژن پراکسید) فقط باید توسط افراد با تجربه در آرایشگاه‌ها استفاده شود.
ویژگی‌های اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو و پودرهای بیرنگ کننده مو
ویژگی‌های عمومی
این فرآورده باید به‌صورت مایع روان، لوسیون و کرم با ویسکوزیته‌های متفاوت و پایدار با بوی مخصوص باشد.
این محصول از نظر پایداری بعد از انجام آزمایش‌های پایداری تشریح شده در این استاندارد، باید بدون تغییر بماند و یا دو لایه شود.
از نظر پایداری حرارتی هم بعد از انجام آزمون، کاهش درصد وزنی هیدروژن پراکسید نباید برای اکسیدان شماره یک بیش از ۰/۲ و اکسیدان شماره دو بیش از ۰/۳، و برای اکسیدان شماره سه بیشتر از ۰/۴ باشد.
این محصول اگر حداقل به مدت یک سال در دمای محیط و دور از نور و حرارت و در بسته‌بندی اولیه نگهداری شود، نباید تغییر رنگ یا ظاهر بدهد.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو بعد از مورد آزمون قرار گرفتن توسط آزمایشگاه شیمیایی باید مطابق با مقادیر مشخص شده در جدول شماره ۱ در این استاندارد باشد. این جدول ویژگی‌ها و حدود قابل قبول و روش‌های آزمون هیدروژن پراکسید درصد وزنی، pH محلول ۱۰ درصد و کاهش درصد وزنی هیدروژن پراکسید را مشخص کرده است.
آشنایی با برخی از آزمون اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو و پودرهای بیرنگ کننده مو
روش آزمون تشخیص هیدروژن پراکسید
طبق روش این آزمون مقدار ۱ میلی‌لیتر نمونه با ۱ میلی‌لیتر آب حاوی یک قطره سولفوریک اسید ۲ نرمال در لوله آزمایش مخلوط می‌شود و تکان می‌خورد. در مرحله بعد به آن ۲ میلی‌لیتر اتر و ۳-۲ قطره پتاسیم دی کرومات (۷/۵ گرم در ۱۰۰ میلی‌لیتر آب) به آن افزوده می‌شود و مجدداً تکان می‌خورد. پس از همزدن رنگ آبی به لایه اتری منتقل می‌شود که دلیل بر وجود ۲ O ۲H است.
روش آزمون اندازه‌گیری هیدروژن پراکسید
در این استاندارد دو روش برای اندازه‌گیری هیدروژن پراکسید بیان گردیده است:
روش الف- تیتراسیون با سدیم پرمنگنات: مقدار ۱۰ گرم نمونه با دقت بالا وزن می‌شود و در یک بالن ۵۰۰ میلی‌لیتری با آب مقطر به حجم می‌رسد. بعد مقدار ۲۵ میلی‌لیتر از این محلول با استفاده از پیپت به ارلن مایر منتقل می‌شود و ۵ میلی‌لیتر سولفوریک اسید تقریباً ۲ نرمال به آن افزوده شده و با محلول پتاسیم پرمنگنات ۰/۱ نرمال تا ایجاد رنگ صورتی پایدار به مدت ۳۰ ثانیه، تیتر می‌شود. در انتها نتایج با استفاده از معادله درج شده در استاندارد (نرمالیته پتاسیم پرمنگنات ضربدر حجم پتاسیم پرمنگنات مصرفی ضربدر ۳۴/۰۲ تقسیم بر وزن نمونه برداشتی به گرم) مشخص می‌شود.
روش ب- تیتراسیون با تیوسولفات روش یدومتری: مقدار ۱۰ گرم نمونه با دقت بالا وزن شده و در مقداری آب مقطر حل می‌شود و به یک بالن ژوژه ۵۰۰ میلی‌لیتری منتقل و به حجم می‌رسد. سپس ۱۰ میلی‌لیتر از این محلول به وسیله پیپت ژوژه به ارلن مایر ۲۵۰ میلی‌لیتری منتقل می‌شود و به آن ۲۰ میلی‌لیتر محلول پتاسیم یدید و ۲۰ میلی‌لیتر سولفوریک اسید و ۱۲-۸ قطره محلول شناساگر آمونیوم هپتامولیبدات اضافه می‌شود و به مدت ۱۵ دقیقه در تاریکی باقی می‌ماند. در آخر محلول با محلول سدیم تیوسولفات ۰/۱ نرمال تا بیرنگ شدن تیتر می‌شود.
درصد جرمی هیدروژن پراکسید از طریق معادله ( ۸۵/۰۳۵ ضربدر نرمالیته سدیم تیوسولفات ضربدر فاکتور سدیم تیوسولفات ضربدر حجم سدیم تیوسولفات مصرفی تقسیم بر جرم نمونه برداشتی) مشخص می‌شود.
روش آزمون پایداری
در این روش نمونه در ظرف اولیه بسته‌بندی به مدت یک هفته در دمای ۴۵ درجه سلسیوس و ۲۴ ساعت در دمای ۴ درجه سلسیوس قرار می‌گیرد تا از نظر ظاهری بررسی شود.
روش آزمون پایداری حرارتی
حدود ۵۰ گرم از نمونه در یک ارلن ۲۵۰ میلی‌لیتری وزن می‌شود و تحت مبرد هوایی به مدت ۸ ساعت در دمای ۸۰ درجه سلسیوس رفلاکس می‌شود. بعد از طی این مدت، میزان هیدروژن پراکسید اندازه‌گیری می‌شود.
اصول بسته‌بندی و نشانه‌گذاری استاندارد اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو و پودرهای بیرنگ کننده مو
بسته‌بندی اکسیدان مورد مصرف در رنگ مو و بیرنگ کننده‌های مو باید در ظروف پلی اتیلن مناسب و مقاوم در هنگام حمل‌ونقل باشد. برای نشانه‌گذاری این فرآورده هم مطالب زیر باید به‌طور خوانا روی بسته‌بندی قید شود:
- نام و نشانی کارخانه یا علامت تجارتی
- نام محصول و درصد وزنی هیدروژن پراکسید
- وزن یا حجم خالص
- شماره پروانه ساخت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
- ذکر مواد متشکله
- تاریخ تولید و انقضاء
- سری ساخت
- ذکر جملات در جای خنک و دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری گردد و از دستکش استفاده گردد.
- احتیاط لازم
- با چشم تماس پیدا نکند.
- در مورد اکسیدان شماره ۳ جمله فقط برای استفاده آرایشگاه توسط افراد حرفه‌ای