استاندارد نساجی- نخ‌های دوخت صنعتی از الیاف مصنوعی یا مخلوط با الیاف طبیعی- ویژگیها و روشهای آزمون، نخستین بار در سال ۱۳۶۹ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شده و برای دومین بار در سال ۱۳۸۴ مورد تجدیدنظر کارشناسی قرار گرفت. هم‌اکنون به استناد بند ۱ ماده ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، بازنگری اخیر به‌عنوان استاندارد ملی ایران در این زمینه منتشر می‌شود. در این استاندارد نیروی پارگی نخ‌های دوخت با در نظر گرفتن شماره برچسب مشخص می‌شود و برای نخ‌های مورد مصرف در پوشاک هم ویژگی‌های مربوط به ثبات رنگ و جمع‌شدگی در برابر آب جوش تعیین شده است.
اهداف و دامنه کاربردی استاندارد نساجی- نخ‌های دوخت صنعتی از الیاف مصنوعی یا مخلوط با الیاف طبیعی
هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگیها، نمونه‌برداری، روشهای آزمون، بسته‌بندی و نشانه‌گذاری نخ دوخت صنعتی از الیاف مصنوعی یا مخلوط با الیاف طبیعی است.
دامنه کاربردی این استاندارد شامل نخ پلی‌استر یکسره، نخ پلی‌استر غیر یکسره، نخ پلی‌استر تکسچره به روش جت هوا، نخ پلی‌استر تکسچره به روش تاب مجازی، نخ مغزی دار پنبه پلی‌استر، نخ مغزی دار پلی‌استر، نخ پلی‌آمید یکسره ۶-۶، نخ پلی‌آمید ۶-۶ تکسچره به روش تاب مجازی، نخ یکسره و غیر یکسره آرامید و نخ‌های قیطانی پلی‌استر یکسره، غیر یکسره و پلی‌آمید ۶-۶ مورد مصرف در دوخت دستی و ماشینی می‌شود.
اصطلاحات و تعاریف استاندارد نساجی- نخ‌های دوخت صنعتی از الیاف مصنوعی یا مخلوط با الیاف طبیعی
- نخ دوخت: ساختاری متشکل از الیاف یکسره یا غیر یکسره که به روشهای مختلفی کنار هم قرار می‌گیرند و در مقابل عملیات مکانیکی دوزندگی مقاومت دارند.
- شماره برچسب: شماره‌ای حدودی که بر اساس نمره نخ سه‌لا برحسب متریک، معدل چگالی خطی دوخت بیان می‌شود.
- نخ تکسچره به روش جت هوا: نخی از الیاف یکسره که به روش تغذیه کنترل شده بیش‌ازحد نخ به داخل جریان هوای متلاطم تولید می‌شود.
- نخ تکسچره به روش تاب مجازی: نخی متشکل از الیاف یکسره که در فرآیند تولید به روش تاب مجازی تکسچره می‌شود.
- نخ مغزی دار: نخی که با تغذیه نخ یکسره به غلتک‌های خروجی ماشین ریسندگی، هم‌زمان با الیاف غیر یکسره تولید می‌شود.
- حداقل میانگین نیروی پارگی: میانگین مقادیر به دست آمده از ۱۰ آزمون بر روی یک بسته نخ.
ویژگی‌های نخ‌های دوخت صنعتی از الیاف مصنوعی یا مخلوط با الیاف طبیعی در این استاندارد
• جنس نخ: مطابق با میزان اظهار شده بر روی بسته با حد رواداری ۲ درصد برای نخ‌های مخلوط. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۳۶۲)
• ثبات رنگ: در برابر عوامل مختلف مانند آب، نور، شستشو، مالش خشک و مرطوب، باید طبق جدول شماره ۱ موجود در متن استاندارد باشد.
• نیروی پارگی: این ویژگی برای انواع نخ‌هایی که در دامنه کاربری این استاندارد تعریف شده‌اند، با در نظر گرفتن نمره و نوع نخ، طبق جداول ۲ تا ۱۶ در متن استاندارد مشخص می‌شود. شماره برچسب در این جداول، شماره برچسب‌های متداول تجاری هستند.
• جمع شدگی: بعد از انجام آزمون (در متن استاندارد) حداکثر ۲ درصد.
• تعادل نخ: تعداد پیچش حلقه نخ یک متری به دور خود در جهت S یا Z باید حداکثر دو دور باشد. (روش آزمون در متن استاندارد)
• طول یا جرم نخ: مقادیر مربوط به این ویژگی باید بر روی برچسب نخ نوشته شود و حد رواداری آن طبق جدول شماره ۱۷ این استاندارد برای طول و جرم‌های مختلف لحاظ شود. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۳۹۶)
• عیوب غیرمجاز: بسته‌های این نوع نخ باید عاری از عیوبی مانند: گره، پیچش نامنظم، پارگی نخ یا رشته‌ها، مهار نبودن نخ در ابتدا و انتهای بسته و… باشد.
روشهای آزمون استاندارد نساجی- نخ‌های دوخت صنعتی از الیاف مصنوعی یا مخلوط با الیاف طبیعی
۱- آزمون تعیین شماره برچسب
شماره برچسب از نظر تجاری نشان دهنده چگالی خطی تقریبی انواع نخ دوخت است و بر اساس نمره متریک نخ سه لا تعیین می‌گردد (روش آزمون در استاندارد ملی ایران شماره ۲۸) اما چون بیشتر نخ‌های دوخت سه لا نیستند، شماره برچسب بر اساس نمره منتجه نخ برحسب متریک انجام می‌شود. برای مثال:
نخ سه لا با نمره ۷۵ متریک= ۷۵ (شماره برچسب)= نمره منتجه ۲۵ متریک
۲- آزمون تعیین جمع شدگی پس از غوطه‌وری در آب جوش
در این آزمون آزمونه‌ای از نخ دوخت به شکل حلقه تحت شرایط معینی در آب جوش غوطه‌ور شده و طول حلقه قبل و بعد از غوطه‌وری اندازه‌گیری می‌شود. اختلاف بین این دو مقدار نشان دهنده تغییر طول حلقه نخ خواهد بود.
بسته‌بندی و نشانه‌گذاری نخ‌های دوخت صنعتی از الیاف مصنوعی یا مخلوط با الیاف طبیعی
۱- بسته‌بندی نخ دوخت:
شامل بسته‌بندی در بهر و کارتن طبق دستورالعمل‌های قید شده در استاندارد.
۲- نشانه‌گذاری نخ دوخت:
شامل درج آگاهی‌های الزامی به‌صورت خوانا روی بسته‌بندی نخ دوخت و کارتن‌ها؛ مانند جنس و نوع الیاف نخ، جهت تاب، نام و نشان سازنده و…