استاندارد ویژگی‌های پارچه ملحفه پنبه‌ای نخستین بار در سال ۱۳۵۵ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تهیه شد و در سال ۱۳۷۷ بر اساس پیشنهادهای رسیده مورد بازنگری قرار گرفت. آخرین تجدیدنظر در این استاندارد به استناد بند ۱ ماده ۳ قانون اصلاحی قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به‌عنوان استاندارد رسمی ایران در این زمینه منتشر می‌شود و مورد استفاده آزمایشگاه‌های نساجی قرار می‌گیرد.
این استاندارد برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفت‌های ملی و جهانی مهم‌ترین ویژگی‌های انواع پارچه ملحفه‌ای پنبه‌ای را مورد بررسی می‌دهد و مبانی آن‌ها را برای استفاده تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این نوع منسوجات تشریح می‌کند.
هدف و دامنه کاربرد استاندارد ویژگی‌های پارچه ملحفه پنبه‌ای
هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگی‌ها، روش‌های آزمون، نمونه‌برداری، نشانه‌گذاری و بسته‌بندی پارچه ملحفه از جنس صد درصد پنبه است. این استاندارد برای کالاهای نساجی تکمیل شده و آماده ارائه به بازار در این دسته که بیشتر به‌عنوان ملحفه، روبالشی و رو لحافی استفاده شده و به‌صورت سفید، الوان، راه راه و گل‌دار تهیه می‌شوند، کاربرد دارد.
در این استاندارد از ویژگی‌های مربوط به عملیات رنگرزی و نوع تکمیل پارچه گفتگویی نمی‌شود.
اصطلاحات و تعاریف مهم در استاندارد ویژگی‌های پارچه ملحفه پنبه‌ای
بهر: به کالایی که هم‌جنس، همنوع، هم‌وزن، هم طرح و نقشه (خواص فیزیکی، شیمیایی و ظاهری) باشند و نمره و تاب نخ‌های مورد مصرف آن‌ها مشابه باشد، بهر گفته می‌شود.
طاقه: طاقه عبارت است از حداقل ۳۰ متر (با حد رواداری ۲ درصد نسبت به مقدار اظهار شده) پارچه یکسره که به شکل منظم و محکم دور یک تخته یا مقوای مستطیلی یا لوله‌ای شکل به‌صورت یک لا و یا دو لا پیچیده شده باشد.
عدل: بسته‌ای که درون آن حداقل ۵ طاقه پارچه ملحفه پنبه‌ای قرار داده شود و وزن آن از ۱۰۰ کیلوگرم تجاوز نکند.
ویژگی‌های پارچه ملحفه پنبه‌ای در این استاندارد
- نوع بافت: پارچه ملحفه‌ای باید دارای بافت ساده باشد.
- جرم در واحد سطح: حداقل جرم در واحد سطح پارچه ملحفه‌ای باید ۱۲۰ گرم در متر مربع (با حد رواداری منفی ۲/۵ و مثبت ۵ درصد نسبت به مقدار اظهار شده) باشد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۱۴۸)
- گسیختگی پارچه: در این استاندارد حداقل نیروی گسیختگی پارچه ملحفه در جهت تار ۴۵۰، و در جهت پود ۳۵۰ نیوتن تعیین شده است. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۱۴۷)
- تغییر ابعاد پارچه: حداکثر تغییر ابعاد پارچه ملحفه‌ای بعد از غوطه‌وری در آب سرد در جهت تار و پود باید ۲ درصد باشد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۲۴۲)
- ارزش PH: میزان PH محلول مستخرجه از پارچه باید حداقل ۶/۵ و حداکثر ۷/۵ باشد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۹۵۱)
- سرکجی پود: این ویژگی در پارچه نباید از یک درصد تجاوز کند. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۴۲۳)
- انحناء پود: انحناء پود در پارچه نباید از یک سانتی‌متر تجاوز کند. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۴۲۳)
- پهنای پارچه: پهنا در پارچه تکمیل شده باید طبق مقدار اظهار شده با حد رواداری ۱/۵ درصد باشد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۷۲۴)
- ویژگی‌های حاشیه پارچه ملحفه پنبه‌ای: حاشیه پارچه باید بدون موج بوده و به‌طور یکنواخت و مستقیم بافته شود. پهنای حاشیه در هر طرف پارچه باید حداقل ۵ و حداکثر ۱۵ میلی‌متر باشد.
- رطوبت مجاز تجاری: ۸/۵ درصد. (طبق استاندارد ملی ایران به شماره ۳۰)
- ثبات رنگ: درجه تغییر رنگ و لکه گذاری پارچه ملحفه‌ای در برابر عوامل مختلف طبیعی، مکانیکی و شیمیائی (مانند نور، شستشو، عرق بدن، مالش و…) باید طبق جدول شماره ۱ در متن استاندار باشد.
- عیوب غیر مجاز: طبق دستورالعمل‌های این استاندارد، پارچه ملحفه پنبه‌ای در هنگام آزمون‌ها و بررسی‌های چشمی (طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۵۳) باید عاری از عیوبی مانند قفسه تاری و پودی، پود شکسته یا بریده، پود حلقه‌ای، پود روده شده، پود اشتباه، لکه، موج بافت و چاپ، هرگونه نایکنواختی و… باشد.
اصول بسته‌بندی در استاندارد ویژگی‌های پارچه ملحفه پنبه‌ای
طبق اصول این استاندارد پارچه ملحفه با ویژگی‌های یکسان باید به دور یک تخته یا مقوای مستطیل شکل یا لوله‌ای به‌صورت یکسره و منظم و محکم طاقه پیچی و توسط نوار کاغذی و یا مشابه آن در هر طاقه مهار شود. سپس طاقه‌ها باید در کیسه‌های پلی‌اتیلن یا سلوفان بی‌رنگ در مقابل نفوذ آب و گردوغبار و مشابه آن مقاوم شود. بسته‌بندی عدل‌های طاقه هم باید تسمه کشی شده یا با مفتول بدون صدمه به محتویات عدل محکم شود.
اصول نشانه‌گذاری در استاندارد ویژگی‌های پارچه ملحفه پنبه‌ای
نشانه‌گذاری روی طاقه شامل درج اطلاعات زیر بر روی یک برچسب آویز یا اتیکت با حروف خوانا و ثابت می‌شود.
- نام و نشان سازنده
- نوع جنس (صد درصد پنبه)
- شماره کالیته
- شماره رنگ یا طرح
- شماره طاقه
- پهنا به سانتی‌متر
- متراژ طاقه برحسب متر
- سایر نشانه‌های اضافی مورد نیاز
نشانه‌گذاری عدل هم باید با درج اطلاعات زیر در قسمت خارجی هر عدل انجام شود:
- نام و نشان سازنده
- نوع جنس (صد در صد پنبه)
- شماره کالیته
- شماره طرح و تعداد رنگ
- شماره عدل یا کارتن
- تعداد طاقه
- وزن خالص
- وزن ناخالص
- نشانه چتر
- نشانه قلاب که بر روی آن ضربدر کشیده شده باشد.
- سایر نشانه‌های اضافی مورد نیاز