استاندارد نساجی- پارچه‌های متقال پنبه‌ای – ویژگی‌ها، اولین بار در سال ۱۳۴۸ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تهیه شد و بعد از آن در سال ۱۳۹۲ برای سومین بار مورد تجدید نظر کارشناسی و بازنگری قرار گرفت. آخرین تجدید نظر این استاندارد به استناد بند یک ماده ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی، به‌عنوان استاندارد ملی ایران در این زمینه منتشر می‌شود و مورد استفاده تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و البته آزمایشگاه‌های نساجی قرار می‌گیرد.
این استاندارد مهم‌ترین ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پارچه‌های متقال پنبه ای را مرور کرده و معیارهای اصلی بررسی و آزمون‌های کیفی این محصولات را مشخص می‌کند.
هدف و دامنه کاربردی آزمون پارچه‌های متقال پنبه‌ای – ویژگی‌ها
هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگی‌ها، نمونه‌برداری، بسته‌بندی و نشانه‌گذاری پارچه مقال پنبه‌ای به‌صورت تکمیل نشده (مورد استفاده در بسته‌بندی، کیسه، آستر تشک و…) است و در مورد منسوجات با سایر شکل‌های استفاده از این نوع پارچه کاربرد ندارد.
اصطلاحات و تعاریف مهم در آزمون پارچه‌های متقال پنبه‌ای در آزمایشگاه نساجی
- متقال: پارچه‌ای پنبه‌ای است که هیچ‌گونه عملیات رنگرزی، چاپ و تکمیل بر روی آن انجام نشده باشد.
- بهر: به مجموعه‌ای از کالاها که دارای خواص فیزیکی، شیمایی و ظاهری یکسانی باشند، بهر گفته می‌شود. هر بهر متقال شامل ۲۵ عدل (حدود ۲۵۰۰۰ متر) و هر عدل شامل ۱۰ بسته ۱۰۰ متری است.
- تکس (TEX): نمره نخ در سیستم مستقیم است و جرم ۱۰۰۰ متر نخ برحسب گرم را مشخص می‌کند.
- نمره نخ در سیستم انگلیسی (Ne): نمره نخ در سیستم غیرمستقیم است و تعداد هنگ‌ها (۸۴۰ یاردها) در یک پوند نخ را نشان می‌دهد.
مهم‌ترین ویژگی‌های پارچه‌های متقال پنبه‌ای طبق این استاندارد
- جنس پارچه: صد درصد پنبه (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۷۲۲)
- بافت: طرح بافت پارچه متقال تافته است.
- عرض پارچه: عرض‌های استاندارد این نوع منسوجات ۹۰، ۱۰۰، ۱۱۰، ۱۴۰ و ۱۵۰ سانتی‌متر با حد رواداری منفی ۲ درصد پیشنهاد می‌شود. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۹۵۲۸)
- طول طاقه/رول: پارچه پیچیده شده در طاقه یا رول باید به صورت یک تکه باشد و طول آن برابر با مقدار اظهار شده باشد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۹۵۲۸)
- نمره نخ: جدول شماره ۱ در متن این استاندارد نمره نخ به کار رفته در این پارچه را به صورت یک لا (نخ دو لا هم قابل استفاده است) در سیستم انگلیسی و نمره نخ تکس پیشنهاد داده است.
- تراکم تار و پود: این ویژگی برای پارچه متقال پیشنهادی بوده اما رعایت حد رواداری ۵ درصد برای آن الزامی است. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۶۸۳)
- پهنا و تراکم حاشیه: پهنای حاشیه در این پارچه باید ۵ تا ۱۰ میلی‌متر و تراکم تاری آن دو برابر تراکم تار زمینه باشد.
- تغییر ابعاد پارچه متقال: میزان تغییر ابعاد این نوع منسوجات پس از غوطه‌وری در آب سرد باید در جهت تار ۵ درصد، و در جهت پود ۲ درصد باشد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۲۴۲)
- مقاومت پارچه تا حد پارگی: باید طبق مقادیر مندرج در جدول شماره ۲ باشد. داده‌های این جدول بر اساس جرم در واحد سطح، حداقل مقاومت تا حد پارگی در راستای تار (نیوتن) و حداقل مقاومت تا حد پارگی در راستای پود (نیوتن) تنظیم شده است. (روش آزمون‌ها طبق استانداردهای ملی ایران شماره ۱۱۴۸ و ۱-۱۱۴۸)
- عیوب غیرمجاز: شامل پارگی، سوراخ، نخ تار شل و یا سفت، کم تراکمی و پر تراکمی نخ پود، پود ناکامل، قفسه تاری و پودی، در رفتگی نخ و…
- عیوب قابل گذشت: هر کدام از عیوب غیرمجاز به صورت ضعیف و به میزان حداکثر ۱۰ درصد از کل طاقه‌ها و به تعداد حداکثر ۱ عدد در ۹ متر پارچه.
شرایط محیطی و نمونه‌برداری در آزمون پارچه‌های متقال پنبه‌ای – ویژگی‌ها
• شرایط محیطی تهیه آزمونه پارچه‌های متقال
آزمونه‌ها در این استاندارد می‌بایست حداقل ۲۴ ساعت در شرایط محیطی استاندارد طبق استاندارد ملی ایران شماره ۹۴۸ (رطوبت نسبی ۶۵ درصد و دمای محیطی ۲۰ درجه سلسیوس) قرار بگیرد.
• نمونه‌برداری پارچه‌های متقال پنبه‌ای
طبق استاندارد ملی ایران شماره ۸۴۱۷
اصول بسته‌بندی و نشانه‌گذاری در استاندارد نساجی- پارچه‌های متقال پنبه‌ای- ویژگی‌ها
۱- بسته‌بندی پارچه متقال پنبه‌ای
پارچه متقال باید به صورت رول یا طاقه بسته‌بندی شده و درون کیسه‌های پلی‌اتیلن یا سلوفان قرار داده شود. عدل‌بندی هم باید درون گونی انجام شود.
۲- نشانه‌گذاری پارچه متقال پنبه‌ای
نشانه‌گذاری رول‌های این نوع منسوجات باید با درج اطلاعات زیر بر روی یک برچسب به‌صورت خوانا و به زبان فارسی یا انگلیسی (برای واردات و صادرات) انجام شود.
- نام و نشان سازنده یا نشان تجاری
- درج عبارت متقال از جنس صد درصد پنبه
- شماره طاقه
- طول طاقه برحسب متر
- عرض طاقه برحسب سانتی‌متر
- شماره سفارش
- نام کشور سازنده