استاندارد ویژگی‌های نخ گلدوزی پنبه‌ای، در سال ۱۳۶۵ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تهیه و تدوین شد و هم‌اینک به استناد ماده یک قانون مواد الحاقی به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به‌عنوان استاندارد ملی ایران در زمینه نخ گلدوزی پنبه‌ای منتشر می‌شود. این استاندارد با تعیین ویژگی‌های اصلی این نوع نخ و تشریح دستورالعمل‌های لازم برای بسته‌بندی و برچسب‌گذاری آن، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این محصول را راهنمایی می‌کند.
هدف و دامنه کاربردی استاندارد ویژگی‌های نخ گلدوزی پنبه‌ای
تعیین ویژگی‌های لازم برای شناسایی و بررسی کیفیت نخ‌های گلدوزی پنبه‌ای مورد مصرف برای گلدوزی دستی، هدف اصلی تدوین این استاندارد است. این استاندارد در مورد نخ‌های گلدوزی پنبه‌ای تولید شده در سیستم ریسندگی پنبه‌ای باشانهزنی کاربرد دارد و تمامی نخ‌های سفیدگری شده و رنگرزی شده را دربر می‌گیرد.
در این استاندارد از درجه سفیدی نخ‌های سفیدگری شده و ویژگی‌های عملیات سفیدگری و رنگرزی آن‌ها، گفتگویی به عمل نمی‌آید و در مورد نخ‌هایی قابل اجرا است كه بسته‌بندی شده و آماده عرضه به بازار هستند.
اصطلاحات و تعاریف مهم در استاندارد ویژگی‌های نخ گلدوزی پنبه‌ای
- پارت: به مجموعه كالا‌هایی گفته می‌شود كه هم‌نمره، همتاب و هم‌جنس و دارای بسته‌بندی مشابه یکدیگر باشند.
- رطوبت بازیافتی: عبارت است از درصد وزن رطوبت جذب شده توسط كالای خشك نسبت به وزن خشك آن.
- رطوبت تجارتی: عبارت است از حداكثر میزان رطوبت بازیافتی نخ كه هنگام محاسبه ارزش كالا منظور می‌شود.
اصلی‌ترین ویژگی‌های نخ گلدوزی پنبه‌ای در این استاندارد
• ساختمان نخ گلدوزی پنبه‌ای
توازن نخ یک لا: در این استاندارد برای توازن نخ یک لا لازم است كه عمل ریسندگی به‌طور یکنواخت انجام شود و میزان تاب نخ مناسب باشد.
توازن نخ نخ چندلا: نخ چند لا باید عاری از هرگونه نایكنواختی، گره، پیچک گوریدگی و پرز اضافی باشد.
ضریب تغییرات تاب: ضریب تغییرات تاب (CV%) نخ گلدوزی پنبه‌ای باید حداكثر ۷/۵ درصد باشد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۲)
جهت تاب: جهت تاب نخ‌های یك لا و دو لا به جز موارد استثناء و طبق توافق طرفین، توسط تولیدكننده تعیین می‌شود. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۲)
تكمیل نخ: عملیات سفیدگری و رنگرزی نخ‌های گلدوزی باید به‌طور یكنواخت انجام شود و لازم است كه نخ‌های مورد بحث از نوع مرسریزه شده باشند.
• نمره نخ گلدوزی پنبه‌ای
طبق این استاندارد نمره نخ گلدوزی باید برابر با نمره نخ اظهار شده بر روی برچسب نشانه‌گذاری باشد. حد رواداری و ضریب تغییرات نمره كلی نخ، ۵ درصد است.
• مقاومت نخ گلدوزی پنبه‌ای تا حد پارگی
در این ویژگی درجهبندی نخ‌های گلدوزی پنبه‌ای بر اساس مقاومت تا حد پارگی به شرح زیر است:
مقاومت نخ درجه‌یک: تا حد پارگی حداقل ۲۱ گرم بر تكس و ضریب تغییرات آن حداكثر ۸ درصد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۲۹)
مقاومت نخ درجه‌دو: مقاومت تا حد پارگی حداقل ۱۶ گرم بر تكس و ضریب تغییرات آن حداكثر ۱۰ درصد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۲۹)
افزایش طول نسبی نخ تا حد پارگی: برای كلیه نخ‌های وارداتی و تولیدی داخلی این میزان باید حداقل ۴ درصد و ضریب تغییرات آن ده درصد باشد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۲۹)
• توازن نخ گلدوزی پنبه‌ای
حداكثر تعداد پیچش حلقه نخ یک ونیم متری به دور خود باید ۵ عدد باشد. (فاصله دو دست هنگام آزمایش ده سانتی‌متر تعیین شده است)
• حد رواداری طول هر بسته نخ گلدوزی پنبه‌ای
طول هر بسته از نخ بعد از اندازه‌گیری طول حداقل ده بسته، میتواند حداكثر یک درصد از آنچه بر روی برچسب اظهار شده است، كمتر باشد.
• رطوبت بازیافتی نخ
در شرایط استاندارد طبق روش آزمون استاندارد ملی ایران شماره ۳۰ تعیین می‌شود.
• رطوبت تجارتی
حداکثر ۱۱ درصد.
• آب‌رفتگی مجاز نخ در برابر شستشو با آب جوش
حداكثر ۲ درصد.
• ثبات رنگ نخ گلدوزی پنبه‌ای
درجه تغییر ثبات رنگ و درجه لكهگذاری در برابر عوامل مختلف طبیعی، مكانیكی و شیمیائی باید طبق جدول شماره ۱ موجود در متن استاندارد باشد.
• عیوب غیرمجاز نخ گلدوزی پنبه‌ای
کالا‌های بسته‌بندی شده این گروه نخ باید عادی از اشکالاتی نظیر پیچش نامنظم، پارگی نخ یا هر کدام از لا‌یه‌های آن، لکه، مواد خارجی و… باشد.
بسته‌بندی و نشانه‌گذاری استاندارد ویژگی‌های نخ گلدوزی پنبه‌ای
۱- بسته‌بندی:
بسته‌بندی این نوع نخ میتواند با اشكال مختلف قرقره، بوبین، سیگارت و یا كلاف انجام شود. این بسته‌ها در هر پارتی باید ابعاد یكسانی داشته باشند. ضمناً بسته‌ها باید در كیسههای پلیاتیلن یا سلوفان و یا جعبههای مقوائی سالم بسته‌بندی شوند.
بسته‌بندی بوبینها یا جعبهها در كارتن هم باید در كارتن‌های مقوایی مقاوم باشد و توسط نوار چسب كاغذی طول درز آن‌ها پوشانده شده و در نهایت تسمه کشی شود.
۲- برچسب‌گذاری و نشانه‌گذاری:
برچسب‌گذاری نخ گلدوزی پنبه‌ای باید برای بسته نخ و کارتن‌ها جداگانه صورت بگیرد و حاوی اطلاعات لازم به شکل خوانا باشد. برخی از این اطلاعات موارد زیر را دربر می‌گیرد:
- نام و نشانی سازنده
- جنس الیاف (صد درصد پنبه مرسریزه شده)
- نمره و تعداد لای نخ
- متراژ نخ
- كد رنگ
- تعداد بستههای نخ موجود در هر جعبه (برای کارتن)
- و…