استاندارد نخ یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته (POY)- ویژگیها، در سال ۱۳۸۰ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شده و به استناد بند ۱ ماده ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به‌عنوان استاندارد ملی ایران در این زمینه منتشر می‌شود. این استاندارد با تشریح اصلی‌ترین ویژگیها و ارجاع به روش‌های آزمون استاندارد آن‌ها، اطلاعات کلی در مورد نخ یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته یا POY را در اختیار تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد. این نخ‌ها به‌صورت رنگی و غیر رنگی تولید می‌شوند و استفاده گسترده‌ای در صنایع تکسچرایزینگ و تهیه نخ‌های یکسره پلی‌استر تکسچره شده دارند.
اهداف و دامنه کاربردی استاندارد نخ یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته (POY)- ویژگیها
هدف از تدوین این استاندارد، تعیین ویژگیها، نمونه‌برداری، روش‌های آزمون، بسته‌بندی و نشانه‌گذاری نخ‌های یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته (POY) مورد مصرف در صنایع نساجی است.
این استاندارد برای نخ‌های یکسره چند رشته‌ای پلی‌استر نیمه آرایش یافته که تمام عملیات رنگرزی و تکمیلی لازم روی آن‌ها انجام گرفته و آماده عرضه به بازار هستند، کاربرد دارد.
اصطلاحات مهم در استاندارد نخ یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته (POY)- ویژگیها
- نخ یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته (POY): نخ‌های یکسره با سرعتی بالاتر از ۲۵۰۰ متر در دقیقه تولید می‌شوند و از درجه آرایش یافتگی و نظم نسبی و در نتیجه ثبات خوبی برخوردارند. میزان کشش باقیمانده در این نوع نخ در حدود ۱/۵ تا ۲ برابر است.
- دنیر: بیان‌کننده نمره نخ است و عبارت است از وزن ۹۰۰۰ متر نخ برحسب گرم
- دسی تکس: بیان‌کننده نمره نخ است و عبارت است از وزن ۱۰۰۰ متر نخ برحسب گرم.
- اضافات مجاز تجاری: مقدار مشخصی از مواد قابل استخراج نخ که بر اساس وزن خشک شده به درصد بیان می‌شود.
- معیوب (مردود): عدم انطباق ویژگی‌های نمونه آزمایشگاهی با ویژگی‌های این استاندارد.
ویژگی‌های اصلی نخ یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته (POY) در این استاندارد
• نمره نخ: نمره این نوع نخ در بسته‌ها درون هر بهر باید یکسان و مطابق با مقدار اظهار شده روی برچسب باشد، اما حد رواداری آن باید برای نمره نخ تا ۱۰۰ دنیر ۲/۵ درصد، و ۱۰۰ دنیر و بالاتر ۲ درصد باشد. (روش آزمون مطابق با استاندارد ملی ایران شماره ۲۸)
• تعداد فیلامنت یا رشته‌های نخ: حداقل برابر با مقدار اظهار شده روی برچسب نخ.
• مقاومت نخ تا حد پارگی: حداقل ۲ گرم بر دنیر. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۲۹)
• افزایش نسبی طول نخ تا حد پارگی: میانگین این افزایش باید ۱۰۰ الی ۱۷۰ درصد باشد. (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۲۹)
• درصد ضریب تغییرات (CV) افزایش نسبی طول نخ تا حد پارگی: حداکثر ۶ درصد.
• درجه ثبات رنگ: درجه ثبات نخ‌های رنگی در مقابل عوامل مختلف طبیعی، مکانیکی و شیمیایی مطابق با جدول شماره ۱ موجود در متن استاندارد.
• مواد تکمیلی و روغن موجود در نخ: میزان این مواد طبق این استاندارد باید حداقل ۰/۲۵ درصد و حداکثر (روش آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۰) بوده و خواص زیر را نیز دارا باشند: ضد تخمیر، دارای پایداری شیمیایی، ثبات رنگ اصلی، بدون بو، ضد الکتریسیته ساکن و قابل شستشو.
• اضافات مجاز تولیدی: طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۰
• عیوب غیرمجاز: بوبین‌ها حین بازرسی چشمی باید عاری از عیوبی مانند پارگی فیلامنت، پرز خارجی، اختلاف رنگ در یک بوبین و یک بهر، فشردگی و له‌شدگی بسته نخ، عدم وجود نخ رزرو، وجود گره در بسته نخ و… باشند.
بسته‌بندی و نشانه‌گذاری در استاندارد نخ یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته (POY)- ویژگیها
1- بسته‌بندی نخ یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته (POY):
این نوع نخ باید به‌صورت سالم و تمیز به‌صورت بوبین به بازار ارائه شود. شکل، اندازه و وزن ناخالص بسته‌های استوانه‌ای نخ پیچیده شده روی دوک‌های مقوایی باید در هر بهر یکسان بوده و حد رواداری ۱۰ درصد نسبت به میانگین برای آن‌ها لحاظ شود.
بسته‌های نخ باید در کیسه‌های پلی‌اتیلن یا سلوفان بی‌رنگ و سالم بسته‌بندی شوند.
برای بسته‌بندی در کارتن این نوع نخ، باید از کارتنهایی از نوع مقوای فشنگی مقاوم انتخاب شود. برای بسته‌بندی به‌صورت وکیوم هم بوبین‌ها باید در کیسه‌های پلی‌اتیلنی بسیار مقاوم بسته‌بندی شوند.
2- نشانه‌گذاری نخ یکسره پلی‌استر نیمه آرایش یافته (POY):
نشانه‌گذاری روی بوبین باید در جای مناسب انجام شود و حاوی اطلاعاتی به شرح زیر باشد:
- نمره نخ
- تعداد فیلامنت
- جنس و نوع نخ
- شماره بهر یا هم‌بافتی
- نشانه‌های اضافی مورد توافق خریدار و فروشنده
نشانه‌گذاری روی کارتن یا بسته وکیوم هم شامل اطلاعات زیر می‌شود:
- نام و نشان سازنده
- نمره نخ
- تعداد فیلامنت
- جنس و نوع نخ
- شماره بهر یا هم‌بافتی
- جلا و درخشندگی نخ
- شماره رنگ
- شماره کارتن یا بسته وکیوم
- تعداد بوبین در هر کارتن
- وزن خالص و ناخالص
- نشانه چتر
- نشانه فلش
- نشانه قلاب که بر روی آن ضربدر کشیده شده باشد
- نام کشور سازنده
- نشانه‌های اضافی توافقی