(این عنوان محتوا قبلاً نوشته شده است…)
استاندارد میکروبیولوژی نوشیدنی‌ها- آب میوه و آب سبزی و فرآورده‌ها- ویژگی‌ها و روش‌های آزمون، نخستین بار در سال ۱۳۷۶ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شد و بعد از آن برای دومین بار در سال ۱۳۹۸ مورد تجدید نظر کارشناسی قرار گرفت. هم‌اکنون تجدید نظر اخیر در این استاندارد به استناد بند ۱ ماده ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به‌عنوان استاندارد ملی در این زمینه شناخته و منتشر می‌شود.
این استاندارد ویژگی‌های میکروبیولوژی نوشیدنی‌ها در دسته آب میوه و آب سبزی و فرآورده‌های آن‌ها را بررسی می‌کند و برای کنترل کیفیت این محصولات، دستورالعمل‌های کاربردی تعیین کرده و در اختیار تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد.
اهداف و دامنه کاربرد استاندارد میکروبیولوژی نوشیدنی‌ها- آب میوه و آب سبزی و فرآورده‌ها
هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگی‌ها و روش آزمون میکروبیولوژی انواع آب میوه، انواع آب سبزی، انواع نکتار میوه و انواع نوشیدنی میوه بدون گاز از یک نوع میوه یا سبزی یا مخلوط آن‌ها است.
این استاندارد در مورد انواع آب میوه و نوشیدنی گاز دار کاربرد ندارد اما انواع آب میوه و نوشیدنی پروبیوتیک در دامنه کاربری آن قرار می‌گیرد.
اصطلاحات و تعاریف مهم استاندارد میکروبیولوژی نوشیدنی‌ها- آب میوه و آب سبزی و فرآورده‌ها- ویژگی‌ها و روش‌های آزمون
- آب میوه طبیعی: فرآورده‌ای است تخمیر نشده اما با قابلیت تخمیر که به روش فیزیکی از میوه به دست می‌آید.
- آب میوه بازسازی شده: از ترکیب آب میوه تغلیظ شده با آب تهیه می‌شود.
- باکتری‌های اسید لاکتیک: باکتری‌های گرم مثبت، هوازی اختیاری یا میکروآئروفیل و کاتالاز منفی هستند که به شرایط اسیدی به‌طور نسبی مقاومت نشان می‌دهند.
- باکتری‌های مقاوم به اسید: باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی، هوازی و کم هوازی که در PH دو تا چهاربه خوبی رشد کرده و تکثیر پیدا می‌کنند.
- میکروارگانیسم‌های هوازی: تمامی میکروارگانیسم‌هایی که بعد از گرمخانه گذاری در شرایط هوازی در دمای ۳۰ درجه سلسیوس، قابلیت رشد و تشکیل کلنی در محیط کشت جامد را دارند.
- مخمرها: میکروارگانیسم‌های تک سلولی، هوازی اختیاری مزوفیل که تحت شرایط کشت استاندارد کلنی‌های مشخصی را از نظر ظاهر تشکیل می‌دهند.
- کپک‌ها: میکروارگانیسم‌های رشته‌ای، هوازی مزوفیل که تحت شرایط کشت استاندارد کلنی‌های مشخصی را از نظر ظاهر تشکیل می‌دهند.
- کلیفرم‌ها: از باکتری‌های اعضای خانواده انتروباکتریاسه هستند که آنزیم بتا دی گالاکتوزیداز تولید می‌کنند.
- میکروارگانیسم‌های آلوده کننده غیر لاکتیک: کلنی‌های قابل شمارش باکتری‌های غیرلاکتیکی، مخمرها و کپک‌ها.
- پروبیوتیک: میکروارگانیسم‌های زنده و فعالی که با استقرار در بخش‌های مختلف بدن (عمدتاً در روده) از طریق حفظ و بهبود توازن فلور میکروبی روده، دربردارنده خواص سلامت بخشی برای بدن میزبان هستند.
ویژگی‌های میکروبیولوژی نوشیدنی‌ها- آب میوه و آب سبزی و فرآورده‌ها
انواع آب میوه و فرآورده‌های آن
مطابق با جدول شماره ۱ در متن استاندارد که برای سه ویژگی باکتری‌های مقاوم به اسید، باکتری‌های مقاوم به لاکتیک و مخمرها و کپک‌ها حدود قابل قبول مشخص کرده و به معرفی روش آزمون استاندارد ملی ایران در هر کدام از زمینه‌ها هم می‌پردازد.
(روش آزمون شمارش باکتری‌های مقاوم به اسید در نوشیدنی‌ها، به‌طور کامل در پیوست الف همین استاندارد شرح داده شده است.)
انواع آب سبزی و فرآورده‌های آن
مطابق با جدول شماره ۲ در متن استاندارد که برای چهار ویژگی باکتری‌های هوازی، کلی‌فرم، باکتری‌های احیاکننده سولفیت در شرایط بی‌هوازی و کپک و مخمر حدود قابل قبول مشخص کرده و به معرفی روش آزمون استاندارد ملی ایران در هر کدام از زمینه‌ها هم می‌پردازد.
مخلوط آب میوه و آب سبزی و فرآورده‌های آن
مطابق با جدول شماره ۳ در متن استاندارد که برای شش ویژگی باکتری‌های هوازی، باکتری‌های اسید لاکتیک، کلی‌فرم، باکتری‌های احیاکننده سولفیت در شرایط بی‌هوازی و کپک و مخمر حدود قابل قبول مشخص کرده و به معرفی روش آزمون استاندارد ملی ایران در هر کدام از زمینه‌ها هم می‌پردازد.
(نکته: مقادیر قابل قبول برای ویژگی‌های مشخص شده در جداول سه‌گانه، کم‌تر از ۱ است.)
ویژگی‌های میکروبیولوژی انواع آب میوه و آب سبزی و فرآورده‌های آن به‌صورت پروبیوتیک
طبق دستورالعمل این استاندارد قابلیت زیستی هر یک از سویه‌های پروبیوتیک به کار رفته در فرآورده‌های پروبیوتیک نباید کم‌تر از ۱۰ cfu/ml باشد. همچنین برای فرآورده‌هایی که در آن‌ها از میکروارگانیسم‌های غیر لاکتیک به‌عنوان پروبیوتیک استفاده شده است، حدود قابل قبول مطابق با مقادیر تعیین شده در جدول شماره ۴ است. در مورد استفاده از میکروارگانیسم‌های لاکتیک هم به‌عنوان پروبیوتیک، مطابقت دادن مقادیر با حدود قابل قبول تعیین شده در جدول شماره ۵ الزامی است. برای آزمون شمارش میکروارگانیسم‌های پروبیوتیک هم می‌بایست از روش آزمون استاندارد ملی ایران شماره 12105 استفاده شود.
اصول نشانه‌گذاری در استاندارد میکروبیولوژی نوشیدنی‌ها- آب میوه و آب سبزی و فرآورده‌ها- ویژگی‌ها و روش‌های آزمون
طبق اصول تعیین شده در این استاندارد نشانه‌گذاری فرآورده غیر پروبیوتیک علاوه بر رعایت استاندارد ملی ایران شماره ۴۴۷۰، باید مطابق با استاندارد مربوطه باشد.
برای نشانه‌گذاری فرآورده‌های پروبیوتیک هم همین شرایط لازم‌الاجرا است و همین‌طور اطلاعات زیر هم باید به شکل واضح و خوانا بر روی محصول درج شود:
- نام فرآورده
- ادعای سلامت بخش بودن محصول با ذکر عینی این عبارت: بهبود سلامت و کارایی سیستم گوارشی، تنظیم و تقویت سیستم ایمنی، کاهش کلسترول، کاهش عوارض عدم تحمل لاکتوز، افزایش ارزش تغذیه‌ای غذا.