استاندارد صابون مایع بهداشتی- ویژگی‌ها و روش‌های آزمون، نخستین بار در سال ۱۳۴۹ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شد و بعد از آن برای دومین بار در سال ۱۳۹۴ مورد تجدید نظر کارشناسی قرار گرفت. هم‌اکنون تجدید نظر اخیر در این استاندارد به استناد بند ۱ ماده ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به‌عنوان استاندارد ملی در این زمینه شناخته شده و منتشر می‌شود.
این استاندارد در مورد ویژگی‌ها و روش‌های آزمون صابون مایع بهداشتی بحث می‌کند و از این نظر مرجع قابل استنادی برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این فرآورده و بخش‌های مختلف آزمایشگاه شیمیایی و تست صابون مایع بهداشتی به شمار می‌آید.
اهداف و دامنه کاربرد استاندارد آزمون کنترل کیفیت صابون مایع بهداشتی
هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگی‌ها، روش‌های آزمون، نمونه‌برداری (طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۷۷۰)، بسته‌بندی و نشانه‌گذاری صابون مایع بهداشتی غیر طبی است و برای سایر فرآورده‌ها در دسته صابون (صابون پرچرب، صابون بچه و…) کاربرد ندارد.
اصطلاحات و تعاریف در استاندارد صابون مایع بهداشتی- ویژگی‌ها و روش‌های آزمون
صابون مایع بهداشتی: این نوع صابون از یک محلول آب صابون پتاسیمی، سدیمی و یا هر دو آن‌ها تشکیل می‌شود و نباید حاوی مواد فعال در سطح صناعی باشد.
کل مواد چرب: شامل اسیدهای چرب صابونی شده و روغن‌های صابونی نشدنی و چربی‌های صابونی نشده (تری گلیسیریدها) است.
مواد صابونی نشدنی: موادی که صابونی شدنی نیستند.
مواد صابونی نشده (گلیسیریدها): موادی که قابلیت صابونی شدن دارند ولی صابونی نشده‌اند.
ویژگی‌های صابون مایع بهداشتی طبق این استاندارد
- کلیه مواد افزودنی به صابون مایع بهداشتی باید جزء اقلام مورد تائید سازمان غذا و دارو باشد.
- این صابون از نظر ظاهر باید یکنواخت بوده و هیچ‌گونه رسوب نداشته باشد و همچنین نباید در دمای ۱ تا ۳ درجه سلسیوس بعد از ۲۴ ساعت حالت ژل تشکیل بدهد.
- از نظر بو این محصول باید عاری از بوی نامطبوع باشد و زمانی که با آب گرم حل می‌شود باید بوی مطبوعی ایجاد کند. این صابون می‌تواند دارای اسانس، مواد رنگی مجاز، الکل و گلیسرین نیز باشد.
- طبق دستورالعمل‌های این استاندارد، ویژگی‌های شیمیایی صابون مایع بهداشتی باید با مقادیر قابل قبول مشخص شده در جدول شماره ۱ برای ویژگی‌هایی مانند کل مواد چرب، قلیایی آزاد بر حسب NaOH، اسید آزاد بر حسب اولئیک اسید، مواد صابونی نشده و… مطابقت داشته باشد.
آشنایی با روش‌های آزمون استاندارد صابون مایع بهداشتی
روش آزمون کل مواد چرب
طبق بند ۳-۱ استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۹۸ انجام می‌شود.
روش آزمون قلیایی آزاد بر حسب NaOH
طبق بند ۳-۴ استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۹۸ انجام می‌شود.
روش آزمون اسید آزاد بر حسب اولئیک اسید
طبق بند ۳-۵ استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۹۸ انجام می‌شود.
روش آزمون مواد نامحلول در اتانول
طبق بند ۳-۷ استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۹۸ انجام می‌شود.
روش آزمون مواد صابونی نشده
طبق بند ۳-۱۰ استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۹۸ انجام می‌شود.
روش آزمون نمک بر حسب NaCL
طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۲۱۳ انجام می‌شود.
روش آزمون عدد اسیدی اسیدهای چرب استخراج شده
طبق بند ۲۰-۳ استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۹۸ انجام می‌شود.
روش آزمون تیتر مخلوط اسیدهای چرب بر حسب درجه سلسیوس
طبق بند ۶-۳ استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۹۸ انجام می‌شود.
روش آزمون PH محلول آب ۵ درصد
این آزمون طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۸-۳۱۷۸ انجام می‌شود.
اصول بسته‌بندی و نشانه‌گذاری در استاندارد صابون مایع بهداشتی- ویژگی‌ها و روش‌های آزمون
بسته‌بندی صابون مایع بهداشتی:
طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۸۷۱
نشانه‌گذاری صابون مایع بهداشتی:
برای نشانه‌گذاری این محصول درج اطلاعات زیر بر روی بسته‌بندی به‌صورت خوانا و ثابت به زبان فارسی و برای صادرات به زبان انگلیسی و یا زبان کشور خریدار، الزامی است:
- نام و نشانی کارخانه تولیدکننده/ و نام سفارش‌دهنده
- نام فرآورده و علامت تجاری
- شماره پروانه بهداشتی (تولید داخل/واردات) از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
- تاریخ تولید و شماره سری ساخت
- وزن خالص با حد رواداری طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۶۳۸۱
- مواد تشکیل‌دهنده
- عبارت ساخت ایران