استاندارد ویژگی‌های پارچه لباس كار، اولین بار در سال ۱۳۵۷ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شد و در سال ۱۳۷۲ مورد تجدید نظر و بازنگری کارشناسی قرار گرفت. بازنگری اخیر به استناد بند ۱ ماده ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، به‌عنوان استاندارد ملی ایران در این زمینه شناخته و منتشر می‌شود.
این استاندارد مهم‌ترین ویژگی‌های کیفی و شرایط استاندارد آزمون‌ها و بسته‌بندی پارچه لباس کار را بررسی می‌کند و به‌این‌ترتیب اطلاعات قابل استنادی در اختیار تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این محصول قرار می‌دهد.
هدف و دامنه کاربرد استاندارد ویژگی‌های پارچه لباس كار
هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگی‌های لازم برای پارچههای لباس كار است که از الیاف سلولزی و یا مخلوط الیاف سلولزی با الیاف مصنوعی تشكیل شدهاند.
این استاندارد برای پارچههای تار و پودی یا با بافت حلقوی تاری از نوع راشل (از الیاف سلولزی و یا مخلوط الیاف سلولزی با الیاف مصنوعی) قابل اجرا است. كد‌های ارائه شده در این استاندارد هم برای كمک و راهنمایی خریداران غیر فنی است كه با توجه به نوع مصرف، پارچه موردنظر خود را انتخاب كنند.
كدگذاری در استاندارد ویژگی‌های پارچه لباس كار در آزمایشگاه نساجی
پارچههای مناسب تولید لباس کار میتواند به طریق زیر كدگذاری شود:
- علامت W برای پارچههای تاروپودی
- علامت K برای پارچههای بافت حلقوی
- علامت C برای پارچههای صد درصد سلولزی
- علامت CR برای پارچههای مخلوط از الیاف سلولزی و الیاف مصنوعی كه در آن درصد الیاف سلولزی بیش از ۵۰ باشد.
- علامت SR برای پارچههای مخلوط از الیاف سلولزی و الیاف مصنوعی كه در آن درصد الیاف سلولزی كمتر از ۵۰ باشد.
- علامت نشان دهنده شید رنگ (L یا M یا D)
برای مثال کد WC280L نشان می‌دهد كه پارچه تاروپودی از جنس صد درصد الیاف سلولزی با وزن واحد سطح ۲۸۰ گرم بر متر مربع و شید رنگ L است.
ویژگی‌های پارچه لباس كار در این استاندارد
- ویژگی‌های عمومی: نخ‌های این نوع پارچه باید یكنواخت ریسیده شده باشند. كنارهها باید محكم و صاف باشد و دارای ضخامتی باشد که موقع بریدن لوله نشود.
- عرض پارچه: طبق توافق طرفین قرارداد، با حد روادارای ۲ سانتی‌متر.
- ویژگی‌های پارچههای تاروپودی: طبق جدول شماره ۱ در متن استاندارد، که دارای داده‌هایی برای مشخص کردن مقادیر مجاز ویژگی‌های نوع الیاف، وزن واحد سطح، حداقل مقاومت گسیختگی تا حد پارگی، حداقل مقاومت در برابر جر خوردن در جهت تار و پود، حداکثر تغییر ابعاد در اثر شستشو، همچنین معرفی روش‌های آزمون استاندارد ملی ایران هر کدام است.
- ویژگی‌های پارچههای بافت حلقوی تاری از نوع راشل: طبق داده‌های جدول شماره ۲ در متن استاندارد، که دارای داده‌هایی برای مشخص کردن مقادیر مجاز ویژگی‌های نوع الیاف، وزن واحد سطح، حداقل مقاومت در برابر ترکیدگی، حداکثر تغییر ابعاد بر اثر شستشو، همچنین معرفی روش‌های آزمون استاندارد ملی ایران هر کدام است.
- ثبات رنگ پارچه از الیاف صد درصد سلولزی: درجه تغییر رنگ و درجه لكه گذاری این نوع پارچه در برابر عوامل مختلف طبیعی مانند نور، مكانیكی مانند مالش خشک و مرطوب و شیمیایی مانند شستشو، طبق جدول شماره ۳ در متن استاندارد تعیین شده است.
- ثبات رنگ پارچه از الیاف مخلوط سلولزی با الیاف مصنوعی: درجه تغییر رنگ و درجه لكه گذاری این نوع پارچه در برابر عوامل مختلف طبیعی، مكانیكی و شیمیایی طبق جدول شماره ۴ در متن استاندارد مشخص شده است.
اصول بسته‌بندی و نشانه‌گذاری در استاندارد ویژگی‌های پارچه لباس كار
• بسته‌بندی پارچه لباس كار:
متراژ هر طاقه باید مطابق توافق طرفین قرارداد باشد و لا طاقهای نیز سالم و تمیز باشد. در هر طاقه پارچه باید با نوار كاغذی و یا هر وسیله مناسب دیگر مهار شود و سپس درون كیسههای پلی‌اتیلن یا سلوفان بی‌رنگ در مقابل نفوذ آب محافظت شود.
برای عدل‌بندی این نوه پارچع، طاقه‌ها باید با تسمه کشی یا مفتول‌کشی همراه شود؛ به‌طوری‌که به محتویات بسته آسیبی وارد نشود.
• نشانه‌گذاری پارچه لباس كار:
برای نشانه‌گذاری طاقه، درج اطلاعات زیر به‌صورت خوانا و ثابت در یک اتیکت آویزان از گوشه انتهای طاقه ضروری است. انتهای هر طاقه هم باید ممهور به علامت تجارتی كارخانه باشد.
نام و نشانی سازنده
نوع جنس
شماره قرارداد در صورت نیاز
شماره طاقه
متراژ خالص
عرض پارچه برحسب سانتی‌متر
برای نشانه‌گذاری عدل هم باید در قسمت خارجی عدل اطلاعات زیر درج شود:
نام و نشانی سازنده
نوع جنس
شماره كالیته
شماره و تعداد رنگ
شماره عدل
تعداد طاقه
وزن ناخالص
وزن خالص
نشانه چتر
نشانه قلاب كه بر روی آن ضربدر كشیده شده باشد.
نام كشور سازنده
مقصد
سایر نشانههای مورد نیاز در صورت توافق فروشنده و خریدار
اصول آزمون در استاندارد ویژگی‌های پارچه لباس كار
تمام آزمون‌های فیزیكی باید بر روی هر نمونه انجام شود، اما برای آزمون‌های شیمیایی، آزمایش بر روی یک نمونه از هر بهر كافی است. برای انجام آزمایش نیازی به آمادهسازی مقدماتی نمونهها نیست. اگر نمونهها از نظر آزمایشی مردود شود، باید دو نمونه دیگر از دو طاقه مختلف مورد آزمون قرار گیرد. در صورت رد شدن یكی از آن‌ها، كل بهر غیر قابل پذیرش است.